Làng nón Chuông thuộc xã Phương Trung, huyện Thanh Oai, cách trung tâm Thủ đô Hà Nội khoảng 30km. Chiếc nón lá là biểu tượng mộc mạc của văn hóa Việt, làng nón Chuông mang những nét đẹp hoài cổ của một ngôi làng Việt xưa gắn với nghề làm nón lá nổi tiếng lâu đời. 

Xưa kia, làng Chuông sản xuất nhiều loại nón, dùng cho nhiều tầng lớp như nón ba tầm cho các cô gái, nón nhô, nón long, nón dấu, nón chóp cho các chàng trai và những người đàn ông sang trọng.

Trải nghiệm làm nón tại làng Chuông. Ảnh: Sưu tầm

Hiện nay, làng Chuông Hà Nội là nơi cung cấp nhiều mẫu mã nón lá truyền thống đa dạng, nón quai thao rộng vành cách điệu thường được những diễn viên, nghệ sĩ hát quan họ đội hoặc đeo trên tay khi biểu diễn hát thuyền. Ngoài ra, người già thường đội đi lễ chùa. Còn nón lá già ghép sống phục vụ cho những người phụ nữ làm công việc đồng áng và làm vườn.

Nghề đan nón đã truyền qua nhiều thế hệ và là một trong những chiếc nôi sản xuất nón lá nổi tiếng nhất Hà Thành. Tuy nhiên, hiện còn rất ít người theo nghề và những người còn theo nghề đều cố gắng lưu giữ nghề cổ truyền của ông cha để lại.

Để tạo ra một chiếc nón đẹp mắt, trước hết cần khung nón hình chóp chắc chắn, được làm bằng tre, nứa hoặc gỗ. Cấu tạo khung nón gồm 8 thanh tre thẳng, được khắc 16 vòng đều nhau từ nhỏ đến to, một đầu được gắn chặt vào chiếc vòng mây lớn, chắc, tạo thành vành chiếc nón, đầu còn lại được kết chặt vào nhau tạo thành chóp nón nhỏ, nhọn, gọi là đỉnh nón. Khi kết nón, người thợ sẽ quấn đủ 16 vành xếp tầng từ trên xuống dưới theo kích thước nhất định. 

Tiếp đến là công đoạn khâu lá vào nhau rồi gắn vào khung theo 3 lớp gồm: lớp lá, lớp mo (từ cây tre, mo, nứa, bương) và thêm một lớp lá là những chiếc lá trắng đẹp nhất để hoàn thiện xong bước tạo ra hình một chiếc nón. Các bước này gọi là quay nón.

Bước tiếp theo là công đoạn khâu quanh nón 16 vòng, mũi khâu có thể mau hay thưa khác nhau tùy thuộc vào độ khéo léo của người thợ, tạo nên một chiếc nón đẹp.

Cái tài của người thợ làng Chuông là các múi nối sợi móc khi khâu được dấu kín và khi nhìn vào chiếc nón chỉ thấy đều tăm tắp những mũi khâu… Khi chiếc nón được khâu xong, người thợ hơ bằng hơi diêm sinh để cho màu nón trở nên trắng muốt và giúp nón không mốc.

Những chiếc nón cầu kì hơn sẽ được trang trí vào lòng nón những họa tiết hoa lá bằng giấy sắc màu hoặc chỉ khâu nhiều vòng giăng mắc ở hai điểm đối diện để buộc quai nón…

Hàng trăm năm đã đi qua, nghề đan nón lá tại làng Chuông vẫn giữ được nét văn hóa làng nghề và đang ngày một vươn xa ra cả trên thị trường quốc tế. Nhiều đoàn khách du lịch quốc tế về thăm quan rất thích thú khi được chiêm ngưỡng và mua cho mình một chiếc nón làm quà lưu niệm. 

Trung tâm Thông tin du lịch